Αγχώδης συμπτωματολογία σε παιδιά 6 ως 17 ετών εκτιμάται σε ένα ποσοστό 18%, με μέσο όρο έναρξης τα 10 έτη (Αγγελοσοπούλου, Ζαφειροπούλου, 2012). Το άγχος στην παιδική και εφηβική ηλικία συνδέεται με πολλές ψυχικές ασθένειες στην ενήλικη ζωή και επηρεάζει σημαντικά την μορφή και λειτουργία του εγκεφάλου, γι’ αυτό απαιτεί πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση.
Στη σχολική κοινότητα, το άγχος φαίνεται να εντείνεται (Yangyang, Zuhong, 2011). Στις μικρότερες ηλικίες μπορεί να παρατηρηθεί άγχος αποχωρισμού, κοινωνικό άγχος ή φόβος για το σχολείο ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες οι παράγοντες που συσχετίζονται με το άγχος των παιδιών είναι ο υπερβολικός φόρτος μαθημάτων, η επίδοση, οι εξετάσεις, τα αυστηρά προγράμματα που δεν επιτρέπουν στα παιδιά να έχουν ελεύθερο και δημιουργικό χρόνο και οι προσδοκίες τόσο από τον ίδιο τον εαυτό όσο και από το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον (Scheiner et al, 2021).
Οι εκδηλώσεις του άγχους συχνά είναι κρυφές και όταν τα παιδιά μιλούν για αυτές υπάρχει μια λανθασμένη εντύπωση ότι θα περάσει μόνο του.
Πώς, όμως, μεταμφιέζεται το άγχος και πώς μπορεί κανείς να το αναγνωρίσει ώστε να διευκολύνει το παιδί να ανακουφιστεί από αυτό;
Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ή οι συμπεριφορές που μπορεί να αποτελέσουν μια πιθανή ένδειξη είναι:
- όταν τα παιδιά εσωτερικεύουν τα προβλήματά τους, τα στρέφουν δηλαδή προς τον εαυτό τους με αποτέλεσμα να κλείνονται, να αποσύρονται, να έχουν φοβίες ή ανησυχία
- όταν παρατηρούνται δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση
- όταν ερμηνεύουν ως απειλητικές, καταστάσεις που είναι σχετικά ουδέτερες, προσπαθώντας να τις αποφύγουν
- όταν έχουν δυσκολία να ξεκινήσουν και ακόμα περισσότερο να ολοκληρώσουν συγκεκριμένες εργασίες
- όταν το προφίλ της προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από ντροπή, συστολή, υπερευαισθησία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαμηλή διεκδικητική διάθεση
- όταν υπάρχουν δυσκολίες μνήμης και συγκέντρωσης
- όταν υπάρχουν συχνά και έντονα ξεσπάσματα θυμού
- όταν υπάρχουν συχνές σωματικές ενοχλήσεις (π.χ. πονοκέφαλοι)
Το άγχος δρα αθροιστικά, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και μεγαλώνει όσο η σκέψη φτιάχνει ιστορίες για το τι μπορεί να συμβεί μελλοντικά. Στις πρώτες εκφάνσεις του, η διαχείριση απαιτεί να μάθει κανείς να εστιάζει στο παρόν μέσα από τα αισθητήρια όργανα και την αναπνοή. Η αύξηση της ενσυνειδητότητας, η επικοινωνία με πρόσωπα εμπιστοσύνης, η έκφραση της δημιουργικότητας, η καταγραφή σκέψεων και συναισθημάτων έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά αντίδοτα. Η εμφάνισή του σηματοδοτεί την ανάγκη να τραφεί ο ψυχισμός με αυτοσυμπόνοια και αποδοχή και όχι με αμφισβήτηση ή κριτική.
Έχοντας αναγνωρίσει τα πρόσωπα του άγχους, γεννιέται το ερώτημα στους γονείς πώς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να το διαχειριστούν. Οι περισσότεροι γονείς τείνουν να γίνονται προστατευτικοί, είτε μειώνοντας την βαρύτητα του συναισθήματος (π.χ. “δεν είναι κάτι σημαντικό, θα περάσει, δεν καταλαβαίνω γιατί αντιδράς έτσι…”) είτε προσπαθώντας να λύσουν οι ίδιοι για το παιδί τους την αιτία του προβλήματος. Όμως, το παιδί χρειάζεται να διανύσει αυτή τη διαδρομή το ίδιο, αναπτύσσοντας έτσι την ψυχική του ανθεκτικότητα: χρειάζεται να πειραματιστεί για να βρει τις δικές του αποτελεσματικές στρατηγικές, να τις δοκιμάσει ξανά και ξανά, να βρει τις απαντήσεις του και να μάθει τελικά να αυτορρυθμίζεται.
Ποια, λοιπόν, μπορεί να είναι μια ενθαρρυντική και διευκολυντική στάση από την πλευρά των γονέων;
Να δημιουργήσουν ένα “καταφύγιο” που να αντέχει το συναίσθημα τού παιδιού, έναν ασφαλή, σταθερό και προβλέψιμο χώρο μέσα στον οποίο να μπορεί να εκφράσει αυτό που νιώθει, όπως το νιώθει.
Να στέκονται απέναντι σε αυτό το συναίσθημα με ενσυναίσθηση και αποδοχή. Δε χρειάζεται ερμηνευτική στάση, ούτε καθοδήγηση. Φράσεις όπως “είμαι εδώ για εσένα”, “είσαι ασφαλής εδώ”, “πες μου εσύ τι χρειάζεσαι από εμένα” μπορούν να είναι ιδιαίτερα ανακουφιστικές για το παιδί, δείχνοντας ταυτόχρονα εμπιστοσύνη στο προσωπικό του δυναμικό.
Να σέβονται τον προσωπικό τους ρυθμό. Ο καθένας χρειάζεται διαφορετικό χρόνο για να αντιμετωπίσει ψυχοπιεστικές καταστάσεις. Οι γονείς καλούνται να ακολουθούν το παιδί αντί να προπορεύονται και, κυρίως, αντί να του δημιουργούν επιπλέον άγχος από τις δικές τους προσδοκίες.
Να διασφαλίσουν έναν κοινό και δημιουργικό χρόνο μαζί με το παιδί τους ως βάση για μοίρασμα, ευχαρίστηση και εγγύτητα στη σχέση. Σε αυτόν το χρόνο το παιδί θα βρει εύφορο έδαφος για να επικοινωνήσει σκέψεις και συναισθήματα.
Να προτείνουν κάποιες διεξόδους στο παιδί όπως:
“θες να ζωγραφίσεις αυτό που νιώθεις;”
“θες να γράψεις σε ένα χαρτί τι τρέφει το άγχος σου και τι το αποδυναμώνει;”
“θες να φτιάξουμε μαζί το μαγικό φίλτρο που μπορεί να νικήσει αυτό που νιώθεις;”
Να βοηθήσουν το παιδί τους να εστιάζει στο παρόν την ώρα της κρίσης. Μια αποτελεσματική τεχνική είναι να κλείσει κανείς τα μάτια του και να συγκεντρώσει την προσοχή του σε όλους τους ήχους που ακούει (εσωτερικούς & εξωτερικούς).
Να παρέχουν σταθερή αγκαλιά όταν το παιδί την αναζητά, βλεμματική επαφή όταν τους μιλά και στοργική διάθεση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου